طلاق و اوتیسم
برای به حداقل رساندن اثرات جانبی، در دسترس باشید و روابط را خارج از بافت خانواده ادامه دهید.
رعنا باقری.کارشناس ارشد روانشناسی عمومی
هیچ زوجی در هنگام ازدواج به این موضوع نمیاندیشند که شاید روزی راهشان از هم جداشده و تصمیم به طلاق بگیرند. این روزها یکی از مسائلی که خوشبختانه نسبت به سالهای قبل بیشتر باب شده، مشاوره قبل از ازدواج است اما درزمانی که زوجی تصمیم به جدایی میگیرند نیز آیا حضور روانشناس ضروری است؟
پاسخ مسلماً بله است، خصوصاً زمانی که زوجین دارای فرزند باشند. افراد نهتنها برای بهبود خود از استرس نیاز به مداخله روانشناسی دارند بلکه برای تصمیمگیری در مورد نحوه برخورد با فرزندانشان، میزان ارتباط هرکدام با فرزندان بعد از جدایی، چگونگی مطرح کردن موضوع جدایی با فرزندان و… نیاز به مداخله جدی روانشناس دارند. بسیار دیدهشده که کودکان پس از جدایی والدین، ضربههای عمیق و شدیدی میخورند که اثرات آن تا سالیان دراز در روح و روان آنها باقی میماند و در موارد بدتر به دلیل برخوردهای نادرست خانواده این موضوع شدت بیشتری پیدا میکند.
امروزه پژوهشهای بسیاری روی عواملی که با طلاق همایند هستند انجامشده است. یکی از مهمترین مسائل موردبحث بین والدین در زمان طلاق، به حداقل رساندن اثرات جانبی روی زندگی، روابط و روال روتین فرزندان است. این موضوع برای همه بچهها مهم است اما در مورد کودکانی که نیازهای ویژه دارند اهمیت بیشتری پیدا میکند. یکی از مهمترین این دسته از کودکان، بچههای مبتلابه اختلالات طیف اوتیسم هستند.
بهطور کل کودکانی که نیازهای ویژه دارند در هنگام جدایی متحمل بیشترین ضربه میشوند. کودکان مبتلابه اختلال طیف اوتیسم به دلیل مشکلی که با تغییر در سبک زندگی دارند بیشتر با این معضل درگیر میشوند. درصورتیکه زوج مراجع، فرزند اوتیسم داشته باشند باید قبل از هرگونه اقدامی برای جدایی شرایط را برای کودک قابلدرک کنند.
اقداماتی که باید به والدین توصیه شود عبارتاند از:
- در دسترس باشند: حداقل یکی از والدین باید تا جایی که میتواند برای کودک در دسترس باشد. کودکان در هنگام جدایی بیشتر از قبل نیاز به احساس امنیت، زمان اختصاصی با حداقل یک والد و سهولت ارتباط دارند.
- در محل زندگی قبلی باقی بمانند: والدینی که کودک اوتیسم دارند نباید در همان ابتدای جدایی به هر دلیلی تمام مشخصات محل زندگی خود را تغییر دهند. زندگی کردن در محل قدیمی، بازی با همبازیهای قبلی، مغازههای قبلی و… به کودک کمک میکند تا با شرایطی که تغییر کرده بهتر کنار بیاید. تغییرات باید کمکم به این کودکان تحمیل شود.
- تا جایی که امکان دارد مدرسه کودک را تغییر ندهند: مدرسه برای همه بچهها اضطرابآور است و در مورد بچههای اوتیسم این اضطراب چند برابر میشود. تا جایی که ممکن است شرایط مدرسه کودک را تغییر داده نشود.
- تیم درمانی کودک را تغییر ندهند: کودکان مبتلابه اوتیسم همواره نیازمند سیستم حمایتی و درمانی هستند. تنها در صورتی تیم درمانی کودک باید تغییر داده شود که 1) تیم قبلی کارآمد نباشد و 2) رویکرد جدید بهتر جوابگو باشد. در غیر این صورت تا حد امکان باید از تغییر تیم درمانی دوری کنند.
- از تغییرات غیرضروری در روتین خودداری کنند: والدین باید توجه داشته باشند تا جایی که میتوانند روتین فرزندشان تغییر ایجاد نکنند.
نتیجه
هرچند پدیده طلاق بهتنهایی میتواند زندگی و رشد فرزندان را تحت تأثیر قرار دهد اما با رعایت نکات فرزندپروری مناسب و درست میتوان این مشکلات را به حداقل رساند. نگهداشتن روال قبلی زندگی برای فرزندان تا جای ممکن ازجمله اصولی است که به حداقل رساندن ضررها کمک میکند. والدین باید در نظر داشته باشند تغییرات زندگی آنها نباید زندگی فرزندانشان را تحت تأثیر قرار دهد. این موضوع در مورد کودکانی که نیازهای ویژه دارند اهمیت بیشتری پیدا میکند.
باید به والدین آموخت که در هنگام جدایی نیازهای فرزندانشان اولویت پیدا میکند و باید همانند قبل از عشق و محبت والدین بهرهمند باشند. در صورت رعایت این نکات، فرزندان از ترومای اجتنابناپذیر طلاق زودتر گذر میکنند و در تأثیرات طلاق در زندگی بزرگسالی آنها کاهش پیدا میکند.
منابع:
Supporting Individuals on the Autism Spectrum Coping with Grief and Loss Through Death or Divorce,” by Marci Wheeler
After Divorce: Ten Principles for Parenting,” by Dona Matthews