آشنایی بیشتر با مجلاتی که در زمینه خانواده فعالیت دارند.
امیر میرزایی-کارشناس ارشد روانشناسی
هر ساله مؤسسات و سازمانهای مختلفی، نشریات علمی- پژوهشی را رتبهبندی میکنند. این رتبهبندیها بر اساس شاخصهای متفاوتی صورت میگیرد. ازجملهی شاخصهای شناختهشده در رتبهبندی نشریات علمی- پژوهشی میتوان به impact factor، area score، h-index، h5-index و … اشاره کرد. در ادامه به معرفی چند نمونه از پایگاههایی که کار رتبهبندی نشریات علمی را انجام میدهند، میپردازیم.
Clarivate Analytics: این سازمان تا سال 2016 یکی از دپارتمانهای thomson routers تحت عنوان Intellectual Property and Science بود. در سال 2017 به دنبال سرمایهگذاری گروهی مستقل، این سازمان نیز از thomson routers جدا گشت و فعالیت خود را بهصورت خصوصی ادامه داد.
SCImago Journal & Country Rank: پرتالی است که بهصورت عمومی در دسترس است و شاخصهای نشریات را در خود جای داده است. این شاخصها خود از دیتابیس scopus استخراج میشوند. رتبهبندی این پرتال بر اساس دو معیار صورت میگیرد. اول اینکه هر نشریه چه تعداد ارجاع دریافت کرده است و دوم اینکه اهمیت و پرستیژ ژورنالهای ارجاعکننده چه میزان است.
Scopus: تحلیلگر نشریه scopus شاخهای از شرکت مطبوعاتی و دادهکاوی elzevier است و شمایی از عملکرد نشریات در اختیار میگذارد که عمدتاً بر دو شاخص استوار است. یکی رتبهبندی SJR(SCImago Journal Rank) و دیگری شاخص SNIP(Source Normalized Impact per Paper).
Google scholer: گوگل اسکولار زیرشاخهای از موتور جستجوگر گوگل است که در دسترس عموم است و ادبیات آکادمیک را پویش میکند. این پایگاه رتبهبندی نشریات را بر اساس شاخص h5-index انجام میدهد. این شاخص بر اساس h-index همهی مقالات چاپشده در نشریه، در پنج سال گذشته، محاسبه میشود.
در زیر عناوین 20 نشریهی برتر در حوزهی مطالعات خانواده، به همراه عنوان پر ارجاعترین مقالهی آخرین شمارهی آن، به گزارش گوگل اسکولار، ارائهشده است. (قابلذکر است که بالاترین h5-index در میان تمام نشریات، به مجلهی Nature با مقدار 366 اختصاص دارد)
عنوان نشریه | عنوان مقاله نمونه | h5-index | |
1. | Journal of Marriage and Family | ویژگیهای خانواده و انتخاب همسر: شواهد جمعآوریشده از آشنایی از طریق کامپیوتر در ژاپن | 38 |
2. | Journal of Child and Family Studies | ویژگیهای روانسنجی «مقیاس کیفیت فرزندپروری» در میان والدین در دوران پس از زایمان در سنگاپور | 38 |
3. | Journal of Family Psychology | اثرات بلندمدت کاهش و افزایش خشونت شریک زندگی | 37 |
4. | Clinical Child and Family Psychology Review | مروری بر تأثیر والدین بر فشار اعمال جراحی در کودکان و دوران نقاهت آن | 33 |
5. | Journal of Marital and Family Therapy | مداخلات خانوادگی برای جمعیت مواجه با استرس ترومای مرتبط با جنگ و خشونت | 32 |
6. | Family Relations | مداخلات کوتاهمدت برای زوجین: یک مقالهی مروری | 31 |
7. | Journal of Family Issues | نزدیکی هیجانی با والدین و دریافت حمایت از آنها چگونه با رضایت از زندگی دانش آموزان اسرائیلی و آلمانی مرتبط است؟ | 30 |
8. | Family Process | المانهای کلیدی مداخلات خانوادگی برای اسکیزوفرنی: تحلیل کیفی یک آزمایش تصادفی کنترلشده | 29 |
9. | Journal of Social and Personal Relationships | کنکاش نقش بافت رابطهی عاطفی در کاهش وزن | 26 |
10. | Personal Relationships | قضاوتهای اخلاقی که متوجه خیانت در رابطه و مرتکبین آن میشود | 24 |
11. | Journal of Family and Economic Issues | آیا والدین باید فرزندان بالغ خود را، حمایت مالی کنند؟ باورهای هنجار در استرالیا | 19 |
12. | Journal of Family Theory & Review | چرا مذهب به خانوادهها یاری و آسیب میرساند: یک مدل مفهومی از سیستم دوگانگیها در پیوند زندگی خانوادگی با ایمان | 19 |
13. | Couple and Family Psychology: Research and Practice | مداخلات زناشویی برای زوجین هم جنس: یک زمینهیابی | 18 |
14. | The American Journal of Family Therapy | خشم میتواند کمک کند: بازنمایی بالینی سه معبر خشم | 18 |
15. | Family Court Review | محیط خانوادهی نامنسجم: آزمون ناامنی هیجانی در خانواده و سازش در مدرسه | 18 |
16. | Community, Work & Family | تعارض شغل- خانواده در میان متخصصین IT در آمریکا | 18 |
17. | Partner Abuse | گسترش تمرینات ذهنآگاهی به رقص | 17 |
18. | Journal of Family Therapy | تأثیر اوتیسم بر سبک تربیتی پدران آمریکایی سیاهپوست | 17 |
19. | Contemporary Family Therapy | بهکارگیری استعارهها در درمان راهحل محور | 15 |
20. | Journal of Family Communication | تحلیل روایی دیداری نقاشی خاطرات کودکانی که خواهر/ برادر نوزاد خود را ازدستدادهاند | 15 |
”
از نشریات داخلی در حوزهی مطالعات خانواده میتوان موارد زیر را مثال زد. همچنین نمونهای از جدیدترین مقالات چاپشده در آنها نیز آورده شده است.
– فصلنامهی علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش:
اثربخشی برنامه پیوند علائق میان خانوادهها و معلمان بر نشانههای اختلال نافرمانی مقابلهای و مشکلات اجتماعی
– دو فصلنامهی روانشناسی خانواده:
اثربخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل بر سبکهای فرزندپروری مادران
– دو فصلنامهی مشاوره و رواندرمانی خانواده:
هم سنجی تأثیر زوجدرمانی متمرکز بر هیجان با برنامه غنیسازی زناشویی در رضایت زناشویی
– فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده پژوهی:
غربالگری متقاضیان فرزند پذیری: مشخصهها و چالشها
– دو فصلنامهی علمی- پژوهشی مطالعات زن و خانواده
بررسی اکتشافی دلایل تأخیر در سن ازدواج از دیدگاه دختران دانشجوی شهر تهران
– فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده
اثربخشی آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوه قصهگویی بر اساس قصههای دینی و قرآنی بر هوش اخلاقی و هوش هیجانی دختران نوجوان
با نگاهی به مجلات این حوزه در ایران میتوان دریافت این حوزه به نسبت سایر حوزههای روانشناسی و مشاوره بکرتر میباشد و این نشان از عدم توجه متخصصین حوزهی مطالعات خانواده به حوزه پژوهش است و البته این موضوع در ایران غریب نیست عموماً پژوهش گران حوزه علوم انسانی اقبالی به پژوهشهای بنیادین در این حوزه نشان نمیدهند که نتیجه آن در آیندهای نزدیک خود را نشان خواهد داد ورود تئوریهای خارجی و غربی کمترین آسیب آن خواهد بود. مفاهیمی وارداتی از فرهنگ غرب و بهکارگیری آن توسط مشاوران و روانشناسان حوزه خانواده باعث تغییر تدریجی فرهنگ بومی این کشور و نگاه جامعه به مفهوم خانواده خواهد بود لذا به نظر میرسد در آیندهای نزدیک شاهد جا خوردن مسئولان و متولیان امر خواهیم بود.