معرفی مقیاس فوبیای اجتماعی SPIN
فائزه جانمحمدی- کارشناس ارشد روانشناسی کودکان استثنایی
در این مقاله میخواهیم به معرفی مقیاس فوبیای اجتماعی SPIN بپردازیم . افزایش علاقه‌مندی به فوبیای اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی، تنوع در ساخت ابزارهای متعدد برای ارزیابی نشانگان رایج این اختلال را به دنبال داشته است.
این ابزارها شامل مقیاس‌های میزان شده‌ی بالینی، از قبیل مقیاس اختصاری فوبیای اجتماعی مقیاس اضطراب اجتماعي لبوویتز .
همین‌طور مقیاس‌های خود گزارش دهی از قبیل مقیاس ترس از ارزیابی منفی و دوری گزینی اجتماعی مقیاس خود اظهاری در میان گفتگوهای معمولی مقیاس اضطراب تعاملات اجتماعی فوبیای اجتماعی و اضطراب و مقیاس فوبیای اجتماعی می‌باشد.
ابزار ها
یکی از ابزارهای خود گزارش دهی جدید که به‌صورت منحصربه‌فرد نشانگان اضطراب اجتماعی را می‌سنجد سیاهه فوبیای اجتماعی می‌باشد.
این مقیاس یک ابزار غربالگری مناسب برای تمایز افراد دارای فوبیای اجتماعی می‌باشد، مطالعات دامنه‌دار کانور و همکاران بیان می‌دارد که سه ویژگی خاص این آزمون شامل: ترس از خجل شدن «ترس» .
پرهیز از فعالیت‌هایی که فرد را در مرکز توجه می‌دهد «اجتناب» . و دست‌پاچگی با گیج به نظر رسیدن «ناراحتی فیزیولوژیک» برای اهداف غربالگری فوبیای اجتماعی مناسب می‌باشد.
طبقه بندی
با توجه به طبقه‌بندی چهارمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، اختلال اضطراب اجتماعی شامل دو زیرگروه فراگیر و غیر فراگیر است.
اختلال اضطراب اجتماعی فراگیر اصطلاحی است که نشان‌دهنده ترس از موقعیت‌های اجتماعی متعددی است که شامل موقعیت‌های تعاملی و عملکردی (هر دو) می‌شود .
و اختلال اضطراب اجتماعی غیر فراگیر به ترس از یک یا تنها تعدادی از چنین موقعیت‌هایی مربوط است که معمولاً (نه همواره) موقعیت‌های عملکردی هستند.
فوبیای اجتماعی SPIN
جای تعجب نیست که SPIN به‌سرعت به‌عنوان ابزاری مشهور در بررسی پیامدهای درمانی اضطراب اجتماعی به‌ویژه در مکتوبات دارودرمانی شناخته‌شده است.
مشخصه‌های روان‌سنجی SPIN در ابعاد مختلف، شامل همسانی درونی، پایایی باز آزمایی، اعتبار سازه و حساسیت نسبت به تغییرات بالینی در فرایند روان‌درمانی بررسی و تأییدشده است .
در ایران نیز حسنوند عموزاده و همکاران در نمونه‌ی غیر بالینی روایی و اعتبار این مقیاس را به دست آوردند.
ضریب آلفا
ضریب آلفای پرسشنامه در نیمه اول آزمون برابر 0.82، برای نیمه دوم آزمون برابر 0.76، همچنین همبستگی دونیمه آزمون برابر 0.84 و شاخص اسپیرمن براون برابر 0.91 بوده است .
همچنین محاسبه‌ی آلفای کرونباخ مربوط به کل آزمودنی‌ها در خرده مقیاس‌های اضطراب اجتماعی برای اجتناب برابر 0.75 .
برای ترس برابر 0.74 و برای ناراحتی برابر 0.75 بوده که نشانگر این است که اعتبار محاسبه‌شده رضایت‌بخش می‌باشد.
گفته‌شده که به لحاظ میزان شیوع، اضطراب اجتماعی یکی از سه اختلال شايع روان‌پزشکی بعد از افسردگی اساسی و الکلیسم است.
مطالعات اخیر همه‌گیرشناسی نشان داده‌اند که شیوع اضطراب اجتماعی در جمعیت عمومی در طول عمر دارای دامنه‌ای از 2.4 تا ۱۶ درصد است و این در حالی است که در میان جمعیت زنان شایع‌تر است.
عملکرد
در رابطه با عملکرد دو جنس در سیاهه فوبیای اجتماعی، مطالعات متعددی صورت گرفته است. مطالعات اکارتورک و آلفائو و بیدل نشان داده که نرخ اضطراب اجتماعی در زنان بیشتر از مردان است . اما در نمونه‌های بالینی اغلب عکس آن صادق است.
در ایران نیز در رابطه با عملکرد دو جنس در مقیاس سیاهه فوبیای اجتماعی، مطالعات اندکی صورت گرفته است. در مطالعه‌ای که طاهری فر بر روی ۴۳۸ نفر از دانشجویان دانشگاه تهران با سیاهه فوبیای اجتماعی SPIN انجام داد، تفاوت معناداری بین عملکرد دختران و پسران در اضطراب اجتماعی نیافت.
ازمون
غفاری نژاد و پویا ۱۲۹۴۴ دانش‌آموز (۱۴ تا ۲۰ ساله) شهر کرمان را موردبررسی قراردادند که از این تعداد ۱۴۴۶ نفر (49.1 درصد) دختر و ۱۴۹۸ نفر (50.9 درصد) پسر بودند که از کل دانش‌آموزان موردپژوهش ۴۲۹ نفر (14.6 درصد) مبتلابه اضطراب اجتماعی بودند.
از میان ۱۴۴۶ نفر دختر دانش‌آموز ۲۷۵ نفر (۱۹ درصد) و از میان ۱۴۹۸ دانش‌آموز پسر موردبررسی ۱۵۹ نفر (10.3 درصد) مبتلابه اضطراب اجتماعی بودند .
در این تحقیق میزان شیوع اضطراب اجتماعی در دانش‌آموزان دختر به‌صورت معناداری از میزان شیوع اضطراب اجتماعی در دانش‌آموزان پسر بیشتر بود .
(0.0001>p) سردارآبادی و شیرازی در پژوهش خود در دانشگاه فردوسی مشهد نیز نشان دادند که میزان اضطراب اجتماعی در زنان به‌طور معناداری بیشتر از مردان است.
یافته‌های تحقیقی
اگرچه در ارتباط با میزان ابتلای دانشجویان بومی و غیربومی اضطراب اجتماعی اطلاع کمی در دست است. اما یافته‌های تحقیقی در خصوص تفاوت بین دانشجویان دختر و پسر بومی و غیربومی در باب ابتلا به اختلالات روانی بیانگر آن است که : آسیب‌پذیری دانشجویان غیربومی در ابتلا به اختلالات روانی در مقایسه با دانشجویان بومی بیشتر است.
سردارآبادی و شیرازی در پژوهش خود نشان دادند که میزان و شیوع اضطراب اجتماعی بین دانشجویان بومی و غیربومی تفاوت معناداری دارد و میزان و شیوع آن در دانشجویان غیربومی بیشتر می‌باشد.
پژوهش
در مطالعه‌ای کافی، بوالهرى و پیروی نشان دادند که دانشجویان شهرستانی در نشانه‌های ترس مرضی به‌طور معناداری وضعیت نامناسب‌تری نسبت به دانشجویان تهرانی دارند.
پژوهش باقری و همکاران و لطفی و همکاران نیز نشان داد که موارد مشکوک به اختلال روانی در بین دانشجویان غیربومی بیش از دانشجویان بومی بوده است.
نتایج پژوهش‌های پیشین حاکی از این می‌باشد که بین محل سکونت دانشجويان بومی و غیربومی و موارد مشکوک به اختلال‌های روانی به‌ویژه اختلالات اضطرابی ارتباط معنی‌داری وجود دارد.
در رابطه با عملکرد دانشجویان در میزان اضطراب اجتماعی در سال‌های مختلف تحصیل، مطالعه‌ای صورت نگرفته است.
بااین‌وجود پژوهش آسایش و همکاران نشان داد که بین ظهور نشانه‌های اضطرابی دانشجویان و تعداد سال‌های سپری‌شده از تحصیل همبستگی معناداری وجود دارد.
کجباف و همایی نشان دادند که تفاوت معناداری در سلامت روانی دانشجویان رشته‌های فنی و علوم انسانی وجود ندارد.
از طرفی لطفی و همکاران بیان می‌دارند که شیوع اختلالات اضطرابی در میان دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی نسبت به سایر دانشجویان دانشکده‌های علوم پزشکی شهید صدوقی یزد بیشتر می‌باشد.
