تشخیصی جدید که لازم است متخصصان بالینی و والدین از آن آگاه باشند.
مژگان عطار-کارشناس ارشد روانشناسی بالینی/بازی درمانگر
به تازگی WHO اختلالی را در ICD با عنوان gaming disorder طبقه بندی کرده است. در یازدهمین ویراست ICD متخصصان تصمیم گرفتند این اختلال را وارد دسته بندی اختلالات روانشناختی کنند تا بتوان نگرانی های جهانی در مورد این رفتارهای ناسالم در سرتاسر دنیا را به موضوع مشخصی ارجاع داد.
با وجود اسم جدید، در مورد تعریف این اختلال، اختلاف نظرهای زیادی است. در مقاله ای که اخیرا در مورد رفتارهای غیرطبیعی کودکان منتشر شد این اختلال این گونه تعریف شده است: رفتارهای اجباری، مشکلات کنترل تکانه و یا رفتارهای اعتیادی نسبت به بازی.
Gaming disorder چیست؟
با توجه به APA، این اختلال یک آیتم توصیه شده برای پژوهشهای بیشتر در آمریکاست. هرچند همانطور که خواندیم WHO آن را در زمره اختلالات روانشناختی آورده است و حتی برخی کشورها مانند کره جنوبی برای این مساله درمان ابداع کرده اند.
چندی پیش مقاله ای در روزنامه Timeچاپ شد، سخنگوی سازمان بهداشت جهانی اظهار داشت که در میان کارشناسان سرتاسر جهان این توافق وجود دارد که برخی از افرد الگوی رفتاری بازی ای را نشان می دهند که مشخصه اصلی آن ناتوانی در کنترل رفتار است.
اولویت دادن به بازی بیشتر از مسولیتهای روزمره زندگی این ناتوانی را توصیف میکند. این مقاله همچنین بیان میکند که بازی کردن زمانی تبدیل به اختلال می شود که فرد رفتار بازی را نسبت به همه امور روزمره اولویت داده و ارتباطات شخصی فرد، وضعیت تحصیل و یا موقعیت شغلی او حداقل برای یک سال تحت تاثیر قرار گرفته و به خطر بیفتد.
APA و WHO هر دو نشانه های زیر را برای تشخیص این اختلال تعیین کرده اند:
۱-شیفتگی و مشغولیت زیاد با بازی
۲- فرد علایمی مانند اضطراب، افسردگی و یا تحریک پذیری را در صورت دسترسی نداشتن به بازی نشان میدهد.
۳- فرد برای تجربه حالات اولیه باید مدت زمان بیشتری را صرف بازی کردن کند.
۴-فرد در کاهش دادن زمان بازی کردن خود ناتوان است و یا حتی برای خروج و پاک کردن بازی به مشکل برمیخورد.
۵-فعالیتهایی که قبلا برای فرد لذت بخش بود، دیگر خوشایند نیست.
۶-بدون توجه به مشکلات ایجاد شده،همچنان به بازی کردن ادامه می دهد.
۷- دیگران را در مورد مدت زمانی که مشغول بازی است، قانع میکند.
۸- از بازی برای کاهش خلق منفی مثل احساس گناه یا ناامیدی استفاده میکند.
۹- خطر از دست دادن شغل و رابطه به دلیل مشغولیت شدید به بازی برای فرد ایجاد می شود.
نگرانی ها در مورد Gaming Disorder
با وجود تمرکز زیاد در مورد رفتارهای بزرگسالان و کودکان در زمینه ارتباط با تلفن های هوشمند و یا بازی ها، هنوز موضوعات ناشناخته زیادی در این زمینه وجود دارد. محققین آمریکایی و نروژی در مورد نامشخص بودن نشانه های این اختلال و کلی بودن آن ابراز نگرانی کردند.
از نظر آنها این تعاریف اینقدر کلی هستند که نمیتوان بین کسی که صرفا علاقه مند به بازی است و کسی که به آن اعتیاد دارد تفکیکی قایل شد. بعلاوه اینکه همانند همه اختلالات، فرد باید در روال روزمره زندگی دچار مشکل شود تا تشخیص در مورد وی صادق باشد.
برای قدم های بعدی، ابتدا لازم است تحقیقات مشخص کنند که آیا این اختلال بصورت جهانی و سراسری وجود دارد یا خیر و اینکه چه نشانه هایی باید وجود داشته باشد تا کسی مبتلا به آن شناسایی شود.
ویچستروم و همکاران(۲۰۱۹) هم اضافه کردند که به روشهای سنجش بهتری نیاز است که بتوان درک بهتری از چگونگی ایجاد این اختلال به دست آورد.
نکته دیگری که وجود دارد این است که برخی کودکان یا بزرگسالان از بازی برای مدیریت هیجانات منفی خود استفاده میکنند. در نتیجه برخی از آنها با همسالان شان به مشکل میخورند و یا دچار انزوای اجتماعی می شوند.
آیا Gaming disorder نیازمند درمان است؟
به گفته APA، تا زمانی که اختلال تعریف درستی ندارد و درمانی هم برای آن تعریف نشده، بهتر است والدین در صورتی که متوجه شدند میزان بازی یا وابستگی فرزندشان به بازی بیشتر از حد طبیعی است( به گونه ای که ارتباطش با همسالان مختل شده و یا در صورت نبود بازی پرخاشگری میکند)، فرصت ارتباط با همسالان و درگیر شدن با بازیهای مهیج را برای او افزایش داده و قوانین جدی روی زمان بازی کردن با وسایل الکترونیکی تعریف کنند.
اگر نگرانی آنها ادامه دار بود و یا در روابط والد-فرزندی آثار مشکل پدید آمد، از یک متخصص برای کنترل رفتار و هیجانات خود کمک بگیرند.
این مقاله در شماره ۳۶ ماهنامه روانشناسی روان بنه به چاپ رسیده است.
