آموزش مهارت گوش دادن به زوجین چگونه زوج‌ها را در درمان نگه‌دارم؟ بسیاری از زوج‌هایی که برای تغییر در سبک روابط خود به روانشناس مراجعه می‌کنند به دنبال راه‌حل سریع و فوری برای برطرف کردن مشکلات می‌گردند.
روانشناسان نیز با توجه به گرایش درمانی‌شان به دنبال حل کردن بنیادی مشکل هستند. همین موضوع سبب می‌شود زوجین بعد از مدتی مراجعه به روانشناس، از ادامه کار منصرف شوند چراکه پاداش کوتاه‌مدتی برای کار خود دریافت نمی‌کنند.
در این مواقع به‌عنوان روانشناس باید آگاه باشید که شما ابتدا نیاز دارید برای مراجع احساس خوشایند و کارآمدی ایجاد کنید و سپس به ادامه درمان بپردازید.
ساده‌ترین آموزشی که می‌توان به زوجین داد که بتوانند ارتباط مؤثری برقرار کنند، مهارت گوش دادن است.
گوش دادن (و نه‌تنها شنیدن) می‌تواند جهش بزرگی در ارتباط بین زوج‌ها باشد. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که گوش دادن فعال با رفتارهای کنار آمدن با استرس و رضایت زناشویی مرتبط است. البته که این موضوع غیرعادی و عجیب نیست. هماهنگی با نیازهای یک شخص، باعث می‌شود او احساس کند مورد اهمیت بوده و درک می‌شود. شناخته شدن و درک شدن توسط شریک زندگی موضوعی است که به افراد احساس دوست داشته شدن می‌دهد.
در دنیای تکنولوژیک امروز، اکثر افراد با مشکل تقسیم توجه روبرو هستند. کمتر کسی می‌تواند خود را روی یک مسئله متمرکز نگه دارد و حضور کامل داشته باشد. مهم نیست که مکالمه در مورد چیست، یک بوق از سمت تلفن همراه حواس فرد را پرت می‌کند. با این شرایط از افراد بپرسید چند نفر از آن‌ها با گفتن این جملات یا جملاتی شبیه آن‌ها مکالمه را متوقف کرده‌اند:
- یه لحظه صبر کن، من تماسمو جواب بدم بعداً برمی‌گردم به صحبتمون ادامه بدیم.
- ببخشید، ممکنه من به این پیام جواب بدم؟
همین جملات به‌سادگی می‌تواند فرد مقابل را از احساس نادیده گرفتن خلاص کرده و به او احساس توجه انتقال دهد.
سؤال بعدی که از افراد باید پرسید این است که:
اگر این موارد حواس پرت کن را کنار بگذاریم، به نظرتان چقدر شنونده خوبی هستید؟
بسیاری از افراد فکر می‌کنند ابتدا به‌طرف مقابلشان گوش می‌دهند و سپس به او جواب می‌دهند ولی اگر کنکاش کنید متوجه می‌شوید اغلب افراد تنها منتظر فرصت پاسخ دادن خودشان هستند و به‌طرف مقابل گوش نمی‌دهند. بیشتر اوقات افراد با افکار و پاسخ‌های خودشان درگیرند و خیلی صحبت‌های طرف مقابل را نمی‌شنوند.
خبر خوب اینکه می‌توان مهارت خوب گوش دادن را به افراد آموزش داد و با تکرار و تمرین در آن پیشرفت کرد. هنر گوش دادن ابزار قدرتمندی است که بین زوجین ایجاد نزدیکی می‌کند.
این 5 راه را به افراد آموزش دهید تا با یادگیری مهارت گوش دادن؛ برای ادامه دادن درمان ترغیب شوند و احساس خوشایندتری پیدا کنند.
سؤال پرسیدن:
اتفاقی که به‌مرورزمان در روابط کمرنگ می‌شود سؤال پرسیدن است. افراد در ابتدای رابطه برای اینکه یکدیگر را بهتر بشناسند دائماً از هم سؤال می‌پرسند و این چرخه ناگهان متوقف می‌شود. درحالی‌که یک فرد در طول زندگی دائماً در حال تغییر است بنابراین روند شناخت یک‌روال دائمی است و منحصر به زمان خاصی نمی‌شود. وقتی سیکل سؤال پرسیدن متوقف می‌شود، بخش فعال رابطه داشتن کم‌کم از بین می‌رود. سؤال پرسیدن افراد را به هم نزدیک می‌کند و ارتباط آن‌ها را صمیمی‌تر می‌کند. سؤال پرسیدن حتی باعث می‌شود افراد، طرف پرسشگر را بیشتر دوست داشته باشند.
پژوهشی از آرتور آرون در زمینه سؤال پرسیدن نشان داد پرسیدن 36 سؤال مشخص و در امتداد هم باعث می‌شود احساس علاقه و ارتباط بین دو نفر غریبه تسریع شود. از همین ترفند باید در روابط بین زوج‌ها استفاده کرد. پرسیدن سؤال باعث می‌شود فرد مقابل داستان زندگی خودش را بیان کند و از تنهایی بیرون بیاید. شریک شدن هرچه بیشتر از زندگی افراد، باعث ایجاد صمیمیت می‌شود.
توقف
گاهی زمانی که به مراجعین در مورد سؤال پرسیدن توضیح می‌دهید آن‌ها میگویند این کار را می‌کنیم ولی صمیمیتی ایجاد نمی‌شود. سؤال دوم من این است که در چه حالتی این کار را می‌کنید؟ وقتی در اینستاگرام می‌چرخید هم‌زمان از پارتنر خود سؤال می‌کنید «روزت چطور بود؟» یا وقتی مشغول ریختن لباس‌ها در ماشین هستید؟
باید به آن‌ها توضیح داد صرف سؤال پرسیدن منجر به ایجاد صمیمت نمی‌شود. برای اینکه سؤال پرسیدن نتایج دلخواه به همراه داشته باشد باید چیزهایی که حواس پرت می‌کنند را کنار گذاشت، با شنونده ارتباط چشمی برقرار کرد و به‌گونه‌ای نشست که احساس آرامش و صمیمیت را به فرد روبرو انتقال دهد. سپس سؤال را پرسید و بی‌هیچ عجله‌ای به شنیدن جواب مشغول شد.
همگام بودن با احساسات فرد
در قدم بعدی افراد باید یاد بگیرند با احساسات طرف مقابلشان همگام باشند. به این معنی که برای گوش دادن به او، کنار او بنشینند، نگاهش کنند و به سمت او بچرخند. علاوه بر شنیدن صحبت‌های فرد مقابل، توجه به زبان بدن او و لحن صحبتش نیز مهم است. باید به مراجع بفهمانید اینکه در حین صحبت کسی، تمرکز خود را از دست دهید امری بسیار طبیعی است ولی باید توجه داشت که این از دست رفتن تمرکز نباید باعث شود که طرف مقابل نیز دچار حواس‌پرتی شود و یا احساس بی‌اهمیتی کند.
بازخورد دادن
در مرحله بعدی افراد باید بازخورد دادن را یاد بگیرند. بسیاری از مراجعین تفاوت بین بازخورد دادن و اظهارنظر و یا قضاوت کردن را بلد نیستند. بازخورد یعنی شما صحبت‌های گوینده را، به نحو دیگری به او برگردانید. اظهارنظر و یا قضاوت زمانی است که شما نظر شخصی خود را روی موضوع اعمال کنید. مراجع باید بداند که قرار است برای اینکه به گوینده نشان دهد که به صحبت‌های او گوش‌داده، حرف‌های خود او را به او با نحو دیگری برگرداند.
آموزش مهارت گوش دادن به زوجین : بعلاوه مهم است که اگر چیزی را متوجه نشدند سؤال بپرسند و توضیحات بیشتری بگیرند. شنونده باید حداکثر تلاش خود را بکند که نشان دهد هدف او، فهمیدن افکار، احساسات و تجربیات گوینده است و این کار را جدا از احساسات و درونیات خود انجام می‌دهد.
همدلی کردن
زمانی که فرد به کسی گوش می‌دهد معمولاً تمایل دارد راهکار ارائه دهد و اشتباهات گوینده را به او نشان دهد. حتی امکان دارد بسیاری از نکاتی که بیان می‌کند درست و بجا باشد ولی باید توجه داشت گاهی باید صحبت‌های گوینده را از دریچه چشم او دید و تنها به شنیدن صحبت‌های او بسنده کرد. آدم‌ها گاهی نیاز به کسی دارند که تنها احساسات آن‌ها را درک کند و با این کار کمک کند هیجاناتشان آرام بگیرد.
برای این کار فرد باید تمرین کند حرف‌های گوینده را از دریچه چشم او و بدون فیلترهای شخصی‌اش ببیند.
آموزش مهارت گوش دادن به زوجین : اگرچه این فرایند یک‌طرفه به نظر می‌رسد ولی باید دانست در طول این جریان هر دو نفر باید صبور باشند و به یکدیگر بازخورد دهند. اوایل این بازخوردها به نظر می‌رسد سیل عظیم انتقاد به سمت شنونده جاری‌شده و شنونده احساس می‌کند باید پاسخ دهد. دو طرف باید به این کار به‌عنوان دستاورد رابطه‌شان نگاه کنند و نه نقطه‌ای که از طریق آن بتوانند به یکدیگر ضربه بزنند.
شما به‌عنوان روانشناس باید این مسیر را در اتاق درمان با آن‌ها تمرین کنید و از زوجین بخواهید همان تمرین را در طول هفته و در منزل انجام دهند. این کار باعث می‌شود که زوجین در طی درمان به سازگاری بیشتر برسند و علاوه بر حل شدن شکایت اصلی، روال بهبود را به‌سرعت مشاهده کنند و جلسات را بهتر پیگیری کنند.
سید یحیی حسینی روستایی-مشاور خانواده
