ارتباطات در خانواده چه مسائلی در روابط بین زوجین موثر است؟ در دنیای انسان‌ها ملحق شدن به‌منظور باهم بودن معمولاً به معنی نوعی تشکل خانوادگی ست. خانواده نخستین واحد اجتماعی ست که دارای کارکردهای جنسی، اجتماعی، اقتصادی و آموزشی ست. خانواده تشکلی طبیعی است که الگوهای گوناگون مراوده را درگذر زمان به خدمت می‌گیرد و همین الگوها هستند که ساخت خانواده را شکل داده و ضمن تعیین نقش اعضای خانواده، حیطه رفتار هریک از اعضای خانواده را مشخص می‌کنند و تبادل‌نظر میان آن‌ها را تسهیل می‌کنند.
در این میان نکته کلیدی از بین کارکردهایی که برای خانواده برشمرده شد، این است که رابطه جنسی و کارکرد جنسی خانواده، محدودترین و درعین‌حال مهم‌ترین کارکردی ست که تنها در حیطه روابط زناشویی قرار می‌گیرد؛ و بیشترین نقش را در شکل‌دهی به کلیت روابط زن‌وشوهری و ایجاد رضایت بین آن‌ها ایجاد می‌کند. درواقع تأثیرگذاری و تأثیرپذیری رابطه زناشویی و رضایت زناشویی، از عملکرد جنسی همسران، در مطالعات مختلف نشان داده‌شده است.
اما ورود زنان به بازار کار و به‌تبع آن، تغییر ساختار خانواده و تغییر الگوی ارتباط‌های زناشویی، به‌عنوان یکی از دغدغه‌های خانواده‌های معاصر است. زوج‌های هر دو شاغل و ابعاد مختلف رابطه زناشویی آن‌ها، ازجمله مسائلی ست که در جوامع رو به انتقال از سنتی به صنعتی، مانند جامعه ما، موردتوجه زیادی قرارگرفته است. زوج‌های هر دو شاغل اغلب در تعارض هستند چراکه سر هر چیزی باید مذاکره و مصالحه کنند. برنشتاین و برنشتاین نیز به وجود ابهام نقش و تعارض شدید در روابط بین زوج‌های شاغل اشاره‌کرده‌اند. رابطه جنسی هم به‌عنوان یکی از ابعاد مهم ارتباطی زندگی زناشویی و خانوادگی ازین قاعده مستثنی نیست.
بین افزایش واکنش هیجانی و کاهش برقراری ارتباط مؤثر با کاهش رابطه جنسی زوج‌های رو دو شاغل، رابطه وجود دارد. همان‌گونه که در بسیاری از مطالعات و در ادبیات مربوط به مشاوره ازدواج مطرح می‌شود، عدم وجود مهارت‌های ارتباطی کارآمد و فنون مذاکره، همراه با افزایش واکنش‌های غیرمنطقی که همراه با افراط در بروز هیجان است، می‌تواند کلیت رابطه زناشویی را تحت تأثیر قرار داده و بالطبع، مهم‌ترین کارکرد ارتباطی بین زن و شوهر را مختل کند. البته برخی نیز با بیان این فرض که در رابطه جنسی اوج بروز هیجان و عواطف مطرح می‌شود، بایستی به این عواطف و هیجانات در درمان جنسی توجهی خاص داشت و سعی کرد تا این عواطف را با فنون گوناگون افزایش داد.
بین کاهش ارتباط مؤثر و کاهش رابطه جنسی، زوج‌های هر دو شاغل رابطه وجود دارد. مشکلات ارتباطی از رایج‌ترین مشکلاتی ست که توسط مشاوران زناشویی مطرح می‌شود و نقش کلیدی در بروز و رشد بسیاری از اختلالات جنسی دارد و زوج‌های دارای مشکلات ارتباطی، اختلالات جنسی بیشتری را گزارش می‌دهند. تعارض‌های باقی‌مانده از خانواده اصلی و عدم وجود مهارت در برقراری ارتباط به‌صورت مؤثر، می‌تواند روی ابعاد مختلف رضایت زناشویی و به‌خصوص رابطه جنسی تأثیر گذارد. یافته‌های بچن و کلی و همکاران تأییدکننده این مطلب است. این‌ها نشان می‌دهد که آموزش مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله و سایر مهارت‌های ارتباطی می‌تواند در افزایش رابطه جنسی کمک‌کننده باشد.
درنهایت بین افزایش واکنش هیجانی و کاهش رابطه جنسی زوج‌های رو دو شاغل نیز رابطه وجود دارد. لام و همکارانش روی اهمیت افزایش احساسات، عواطف و هیجان‌ها در درمان مشکلات جنسی زوج‌ها تأکید کرده‌اند اما یافته‌های متعدد دیگری هم هستند که معتقدند افزایش هیجانات و عواطف می‌تواند منطق برقراری ارتباط کارآمد را کمرنگ کرده و باعث بروز مشکلاتی در رابطه زناشویی شود.
بر همین اساس پیشنهاد می‌شود تا در مشاوره‌ها و درمان‌های زناشویی و درمان‌های جنسی، آموزش مهارت‌های ارتباطی، فنون مذاکره و کنترل هیجانات نیز مدنظر قرار گیرد.
دکتر علیرضا بوستانی پور. دکترای مشاوره
