سلامت روان در شبکه های اجتماعی
آیا استفاده از شبکه های اجتماعی، موجب افسردگی می شود؟
آیا ارتباط مشخصی بین استفاده از شبکه های اجتماعی و افسردگی وجود دارد؟ آیا فیسبوک یا اینستاگرام روی سلامت روان افراد تاثیر منفی میگذارد؟ پاسخ پیچیده است.
گاهی اوقات چرخ زدن در اینستاگرام حال فرد را بد می کند. دیدن افرادی که در حال تفریح و خوشگذرانی هستند و یا چیزی فراتر از استانداردهای زیبایی این روزها هستند، بیننده را پریشان میکند.
از سوی دیگر گاهی افراد تنها به قصد خندیدن به تصاویر و ویدیوها و یا ارتباط با دوستان به شبکه های اجتماعی سرک میکشند. اما آیا این رفتارها برای سلامت روان مضر است؟
نظرها در مورد مشکلات احتمالی شبکه های اجتماعی زیاد است. قلدری مجازی، اعتیاد به صفحه موبایل و مواجهه با صدها تصویر فیلتر شده، میتواند از مشکلات شبکه های اجتماعی باشد.
در ماه جولای سال گذشته، تحقیق گسترده ای با عنوان “ارتباط مدت زمان نگاه کردن به صفحه موبایل و افسردگی در بزرگسالان” منتشر شد. تحقیق روی 3800 نفر که در 4 سال گذشته در برنامه های ترک الکل و اعتیاد شرکت کرده بودند انجام شد. یکی از یافته های آنان این بود که میزان بالای استفاده از شبکه های اجتماعی با سطوح بالاتر افسردگی در ارتباط است.
آیا پرونده شبکه های اجتماعی در همین جا بسته می شود؟
در ادامه به چند تحقیق مقابل این پژوهش می پردازیم.
- ارتباط بین افسردگی و استفاده از شبکه های اجتماعی اندک است.
به ازای هر ساعت زمان بیشتر در شبکه های اجتماعی، فرد 0.64 نمره بیشتری در مقایسه با دیگران در مقیاس افسردگی میگیرد. به این معنی که در مقیاس 28 عددی افسردگی، این نمره بسیار ناچیز به نظر می آید. بنابراین با توجه به این موضوع نمیتوان شبکه های اجتماعی را مقصر اصلی افسردگی دانست.
- همه افراد در استفاده از شبکه های اجتماعی یکسان نیستند.
طبق یک تحقیق استفاده کننده های شبکه های اجتماعی 5 دسته هستند و فقط یکی از آنها، استفاده مشکل ساز از شبکه های اجتماعی دارند. از بین این 5 دسته، تنها همین افراد دچار مشکلات سلامت روان می شوند.
استفاده مشکل ساز از شبکه های اجتماعی همانند استفاده از دیگر مخدرهاست. برای مثال نمونه سوالاتی که در پرسشنامه اعتیاد به فیسبوک مطرح می شود عبارتند از:
- آیا برای فرار از مشکلات شخصی به فیسبوک سر می زنید؟
- آیا به سر زدن به فیسبوک احساس نیاز شدید میکنید؟
- آیا از تصمیم به قطع سر زدن به فیسبوک و موفق نبودن در آن خسته شده اید؟
- پژوهشهای علت و معلولی روی استفاده از فیسبوک انجام نشده است.
عمده بررسی ها روی استفاده از فیسبوک یا شبکه های اجتماعی، بصورت همبستگی یا ارتباط بوده و تحقیق علت و معلولی انجام نشده بنابراین نمی توان گفت که استفاده از شبکه های اجتماعی منجر به افسردگی میشود. ممکن است عامل سومی واسطه این موضوع باشد. برای مثال تحقیق جالبی نشان داد که بدرفتاری ها در دوره کودکی منجر به استفاده بیشتر از شبکه های اجتماعی می شود.مشخصا این بدرفتاری ها منجر به افسردگی می شود. بنابراین افسردگی فرد در بزرگسالی ناشی از استفاده وی از شبکه های اجتماعی نیست بلکه تحت اختیار عامل دیگری می باشد.
چه زمانی باید شبکه های اجتماعی را مشکل ساز دانست؟
نکاتی که در مشکل ساز بودن شبکه های اجتماعی اهمیت دارند عبارت است از:
- تداخل استفاده از شبکه های اجتماعی با زندگی و روابط شخصی
- لذت نبردن از فعالیتهای جاری به دلیل مشغولیت ذهن به شبکه های اجتماعی
- سخت بودن ترک استفاده از شبکه های اجتماعی
با توجه به موارد ذکر شده، شبکه های اجتماعی مثبت هستند یا منفی؟
نمیتوان به این مطلب بصورت سیاه و سفید نگاه کرد. نحوه استفاده از هرچیزی مهمتر است. در اینکه خطرات بالقوه در شبکه های اجتماعی هست بحثی بین محققین نیست.
برای استفاده مفید از شبکه های اجتماعی باید اعتدال را رعایت کرد و از نظر اجتماعی روابط را با دنیای بیرون حفظ کرد. شبکه های اجتماعی نباید تنها بستر کنار آمدن با استرسور ها باشند.
بعنوان درمانگر و کسی که ممکن است این علایم را بشنوید باید نسبت به آنها آگاهی بیشتری داشته باشید.
سلامت روان در شبکه های اجتماعی : راحله سادات حسینی نسب/درمان گر شناختی رفتاری
منبع:
