جستجو به دنبال مسیر خوشبختی : اثر بخشی آموزش شادمانی به شیوه فوردایس بر میزان امید به زندگی زوجین در حال متارکه
سنگ بنای خانواده ازدواج است .ازدواج نیازمند همکاری،همدلی،وحدت ،علاقه،مهربانی ،بردباری و مسئولیت پذیری است.با آغاز ازدواج و ایجاد رابطه زناشویی ،رضایت زناشویی به متغیری مهم در رابطه با کیفیت ازدواج بدل می شود.رضایت زناشویی احساس عینی از خشنودی و لذت تجربه شده زن ومرد با توجه به تمام جنبه های رابطه زناشویی است.رضایت زناشویی به عنوان یکی از مهمترین مولفه های ثبات عاطفی زوجین به حساب می آید(فیشر و مکنالتی ،2008).
خانواده یکی از نظام های اولیه جوامع بشری است که با وجود تحولات اساسی در اهداف و کارکردهای خود ثابت مانده است و هنوز در همه جوامع ،اهمیت اساسی دارد.خانواده ،مناسب ترین نظام برای تامین نیازهای مادی،روانی و معنوی بشر بوده و بهترین بستر رابرای تامین امنیت و آرامش روانی اعضا،پرورش نسل جدید و اجتماعی کردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی افراد فراهم نموده است.با این حال ،در عصر حاضر نظام خانواده دچار مشکلات و چالش های اساسی شده و حتی گاه اساس و تمامیت آن زیر سوال رفته است.متاثر از تحولات اجتماعی،صنعتی و علمی ،در بیشتر جوامع از جمله ایران مشکلات متعددی برای خانواده پدید آمده است؛اختلاف های خانوادگی،طلاق ،فرزندان بی سرپرست و بزهکاری نوجوانان و جوانان،نشان دهنده مشکلات اساسی در خانواده های ماست.سنت ها ،مسائل اخلاقی و روش هایی که به تقویت خانواده می انجامد،بعضا متزلزل شده اندو دوری از هویت ملی و دینی و پذیرش هویت های دنیا گرایانه و دور از اخلاقیات انسانی ،بسیاری از مردم ما را تهدید می کند(سالاری فر،1389).
شیوه ارتباطی بر روی حل موفقیت آمیز تعارضات زوجین تاثیر بسیار و میان سازگاری اجتماعی وسازگاری زناشویی ارتباط مثبت و قوی وجود دارد.به علاوه ،هماهنگی ارزش ها با سطح رضایت زناشویی زوجین ارتباطی مثبت دارد.زوج هایی که به راحتی افکار و احساسات خود را با یکدیگر در میان می گذارند و قادر به پذیرش و درک احساسات یکدیگرند،رضایت زناشویی بیشتری دارند.در زوجینی که توانایی برقراری ارتباط مناسب را دارا هستند ،عامل منفی در ایجاد نگرش منفی و وقوع طلاق یا جدایی ،متغیر پیش بینی کننده قوی است؛بنابراین آموزش مهارت های ارتباطی و زناشویی برای کسب رضایت زوجین موثر است(راهنما،1381).
با توجه به مطالب مذکور ،اکنون توجه محققان به ابداع شیوه هایی برای افزایش میزان تعاملات مثبت پس از ازدواج معطوف شده است.در این میان یکی از راه های موثر،برگزاری کلاس های آموزش و مشاوره ای نظیر آموزش شادمانی بر امید به زندگی زناشویی زوجین در حال متارکه در هنگام مواجهه با مشکلات است؛از آنجا که انسان برای انجام هرکاری نیاز به آرامش دارد،تعداد کارهایی که ما به طور غریزی انجام می دهیم ،بسیار کمتر از کارهایی است که از طریق آموزش می کنیم.از همین خاستگاه ،نخستین آیه نازل شده برپیامبرگرامی اسلام محمد(ص)،آیه نخست سوره علق است که ایشان را امر به خواندن و آموزش دیدن می کند(عرب زاده،1388).افراد شادمان دارای عزت نفس بالا،روابط دوستانه محکم و اعتقادات مذهبی معنادار هستند(مایرز،2002).پژوهش های انجام شده نشان می دهند که شادمانی نقطه مقابل افسردگی است و افسردگی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود(داینر،2003).
شادمانی یکی از متغیرهایی است که چندی است در حوزه روان شناختی وارد شده و تحقیقاتی نیز در این زمینه انجام گرفته که برخی از آنها موید ارتباط مستقیم آن با بهبود سیستم ایمنی بدن است.یکی از دلایلی که افراد باید سطح شادی خود را افزایش دهند، این است که ارتباطی نسبتا قوی میان شادی و سلامتی وجود دارد؛دلایل مختلف را می توان مطرح کرد؛از جمله این که اشخاص ناخوش اغلب زندگی محدود و دردناکی دارندو این ویژگی های منفی زندگی شان موجب احساس عدم شادی آنان می شود.البته عدم سلامتی می تواند موجب ناشادی و غمگینی شود،در عین حال امکان تاثیر عامل دیگری بر شادی و سلامتی نیز وجود دارد (ایزنک،1990).
اهمیت عزت نفس در ایجاد شادمانی به حدی است که برخی از صاحبنظران و پژوهشگران روانشناختی شادی ،از جمله آرجیل (2001)آن را جزءجدایی ناپذیر شادکامی می دانند.شباهت زیادپرسشنامه های سنجش شادکامی و پرسشنامه سنجش عزت نفس ،گواهی بر این ادعا است.
مایرز(2002)معتقد است ایمان مذهبی تاثیر زیادی بر میزان شادمانی دارد.ایمان مورد نظر مایرز ایمانی است که حمایت اجتماعی ،هدفمندی،احساس پذیرفته شدن و امیدواری را برای فرد به ارمغان می آورد(عسکری،1386).هلیز و آرجیل (2001)مهمترین عوامل موثر بر شادمانی را ثبات هیجانی می دانند.زندگی زناشویی یکی از جهانی ترین نهادهای بشری است که از دو نفر با توانایی ها و استعدادهایی متفاوت و نیازها و علایق مختلف و در یک کلام با شخصیت های گوناگون تشکیل شده است .یک رابطه زناشویی صمیمی مستلزم آن است که زوجین یاد بگیرند با هم ارتباط برقرار کنندو با هم متفاوت باشند(افخمی و همکاران ،1386).
امید داشتن به خود ،برابر با اعتماد به نفس است.دارایی هرکدام منوط به داشتن دیگری است.معنای امید اعتقاد به این است که شخص می تواند نیروهای مورد علاقه خود را در راه بهبود چگونگی زندگی اش به کار ببرد.برای اجرای این کار،نیازمند اعتماد هستیم و اعتماد از رفتار پدید می آید ، نه از آرزو ِیا تفکردرباره چیزی که امید بخش ذهنی و اعتماد بخش رفتاری است ؛باید با این اندیشه آغاز کرد که هیچ چیز،چاره ناپذیرنیست؛صرف نظر از هر گونه شرایط باز هم می توان تصمیم به تفکر امیدوارانه گرفت و این کار شخص را یاری می دهد که رفتارهای اعتمادآمیز را برگزیند.امید به اختیار خود انسان است و از آنجا ناشی ناشی می شود که تصمیم بگیرد ،هیچ گاه خود را کمتر از موجودی بی همتا و مهم نپندارد.شخص امید را با تصمیم به داشتن ان به دست می آورد.برای دستیابی به آن هیچ فرمول جادویی یا راه سری وجود ندارد(حسینی،1385).رابینسون امید را یکی از پایه های اصلی عملکرد روانی می داند که این اصل روانی ،رونق دهنده دستاوردهای زندگی است.امید،توانایی و باور احساس بهتری از آینده است.امیدبا نیروی موثر خود،سیستم فعالیتی خود را تحریک کرده و دریچه های تازه ای را به روی فرد باز می کند،امید نیرو بخش است و باعث تلاش و کوشش بیشتر می شود 0حسینی نیک ،1384).به اعتقادفوردایس (1997) شادی قابل تعلیم و آموزش دادن است .فوردایس از صاحبنظران روانشناسی شادی با بررسی تحقیقات متعدد،مجموعه ای با عنوان “آموزش شادمانی “ارائه داده است .این برنامه چهارده اصل دارد .از این تعداداصول هشت مورد شناختی و شش مورد رفتاری است. اعتقاد فوردایس بر این است که به غیر عوامل مختلفی مثل ژنتیک ،شخصیت ،میزان در آمد، طبقه اجتماعی و اقتصادی ،میزان تحصیلات و … در میزان شادی افراد ،ویژگی های خاص دیگری نیز وجو دارند که وجودآنها نیز موجب کسب شادی می شود .زیر بنای برنامه شادمانی فوردایس این است که اگر شخص بخواهد،می تواند مانند افراد شاد ، شاد باشد.این برنامه ترکیبی از نظریات شناختی و رفتاری است.(مرادی و همکاران ،1386).
آلبرت آلیس (1976)تاثیر “باورهای غیرمنطقی “یا در نهایت معیارهای غیر واقع نگرانه ای را که افراد درباره روابط صمیمانه دارند،بر الگوهای تعامل و رضایت همسران مورد تاکید قرار داد.هالفورد(ترجمه تبریزی ،کاردانی و جعفری ،1384).بیان می کندزوجین مشکل دار ،بیشتر مشکلات رابطه شان را به همسر خود نسبت می دهند و یا چنین می پندارند و یا از روی عمد به گونه ای ناخوشایند،با آنها رفتار می کنند .در مقابل ،زوجین خوشبخت،احتمالا بیشتر رفتارهای منفی را به شرایط محیطی موقت نسبت می دهند.
جستجو به دنبال مسیر خوشبختی : ساختار کلی جلسات آموزش شادمانی فوردایس شامل آشنایی و معارفه شرح هدف ها و توضیح اصل شادمانی در جلسه اول و آموزش فعالیت های جمعی و مولد بودن در جلسه دوم برنامه ریزی و سازمان دهی بهتر،دور کردن نگرانی ها ،کاهش سطح توقعات در جلسه سوم و آموزش چگونگی تفکر مثبت و خوش بینانه داشتن و همچنین زندگی در زمان حال در جلسه چهارم و آموزش دادن پرورش شخصیت سالم ،اجتماعی و برون گرا در جلسه پنجم وآموزش خود واقعی بودن و کنار گذاشتن مشکلات و احساسات منفی در جلسه ششم و آموزش ارتباط صمیمانه مهم ترین منبع شادمانی و اولویت دادن به شادی ها و تمرین مهارت های آموخته شده در جلسات پیش می باشد.
یافته های این پژوهش همسو با پژوهش های دیگر در این حوزه حاکی از آن است که آموزش شادمانی به شیوه فوردایس در افزایش امید به زندگی زوجین در حال متارکه موثر بوده است.
منبع :نادری ، حبیب الله؛مختاری ،معصومه ؛محمدپور ،مریم (393ا).اثر بخشی آموزش شادمانی به شیوه فوردایس بر میزان امید به زندگی زوجین در حال متارکه ،مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت ،سال اول ،شماره2،پاییز 1393
فاطمه محمدتبار کاسگری-کارشناس ارشد روان شناسی عمومی
جستجو به دنبال مسیر خوشبختی : منتشر شده در شماره 42 ماهنامه روان بنه
