آسیب کرونا و راهبردهای روان‌شناختی
توصیه‌های پروفسور استیون هیز (مبدع روش درمانی اکت ACT)
مترجم: احمدرضا قدسی سنجانی (مشاور و روان‌درمانگر ساکن کانادا)
اگر در حال حاضر چیز مشخص و مسلمی وجود دارد، این است که زندگی تغییر کرده است.
خواهرزاده من نگران است که مجبور شود عروسی خود را که از مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی کرده است لغو کند. یکی از دانشجویان من نمی‌تواند تحقیقات خود را برای پایان‌نامه‌اش انجام دهد، زیرا محوطه‌ی دانشگاه تعطیل است. سفری که به دنبال تعطیلات بهاری و میان‌ترم پسر چهارده‌ساله‌ام به (سیکس فلاگ) -یکی از مناطق زیبای تفریحی – قرار بود انجام شود لغو شد؛ و همچنین دورهمی او با دوستانش نیز اتفاق نخواهد افتاد. درحالی‌که ممکن است این‌ها ضررهای ناچیز به نظر برسند، همه ما می‌دانیم که ضررهای بزرگ‌تر پیش روی ما هستند؛ از دست دادن شغل و کسب‌وکار، کم و کمتر شدن حساب‌های پس‌انداز و بازنشستگی یا در بدترین حالت از دست دادن دوستان و خانواده که هرکدام از آن‌ها ممکن است به دلیل آسیب کرونا اتفاق بیفتد.
اکنون همه ما یک سری از حس و رفتارهای عادی را ازدست‌داده‌ایم؛ بنابراین چگونه می‌توانیم به‌طور صحیح با این مسائل کنار بیاییم و هم‌زمان روی راهکارهایی برای کاهش تأثیر ویروس تمرکز کنیم.
سؤال اصلی اینجاست چگونه با روش صحیح بتوانیم از آسیب یا فقدان گذر کنیم؟
انعطاف‌پذیری روان‌شناختی که با جزئیات بیشتر در یکی از کتاب‌هایم بنام «ذهن رهاشده» توضیح داده‌شده است، می‌تواند در این شرایط کمک‌کننده باشد. در طی چند دهه گذشته، هزاران مطالعه علمی روی عناصر کوچکی از مهارت‌های ذهن متمرکزشده‌اند که نشان می‌دهد آیا افراد می‌توانند با مهارت‌های ذهنی به چالش‌های زندگی بپردازند یا نه؟! به‌عنوان‌مثال این مهارتها پیش‌بینی می‌کنند که بعد از تیراندازی در مدرسه، پس از فوت یک عزیز، بعد از عمل سرطان یا بعد از مدتی در یک منطقه جنگی چه اتفاقی خواهد افتاد؟! خبر خوش و از همه مهم‌تر اینکه تمام این مهارتها قابل یادگیری است.
6 روش تأییدشده از منظر یک روانشناس برای مقابله با اتفاقات غیرمنتظره ناشی از آسیب کرونا در حال حاضر:
1- احساس را انتخاب کنید.
فقدان، یک سوپ غنی از احساسات، هیجانات، فشارها و خاطرات است. برای همه آن‌ها جایگاهی بسازید. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که با اشک و خنده به آسیب یا فقدان پاسخ می‌دهند؛ سوگواری می‌کنند ولی احترام می‌گذارند؛ از دست می‌دهند ولی قدردان هستند درروند بهبودی شانس بیشتری دارند و حتی از مسئله با رشد فزاینده‌ای بیرون می‌آیند. رشد پس از سانحه یک رویداد واقعی است. اگر می‌خواهید این کار را برای خودتان انجام دهید، با باز کردن دریچه‌های ذهن خود واکنش خود در مورد فقدان یا آسیب‌های قبلی را موردبررسی قرار دهید.
2- به افکار خود توجه کنید، اما انتخاب کنید کدام افکارتان را دنبال می‌کنید.
خود خردمندتر را وارد اتاق کنید و به تماشای ذهن بپردازید که چگونه برای انکار، سرزنش دیگران، برداشت اشتباه و یا مجبور کردن تفکرات در تلاش هستید! هر تغییر ذهنی می‌تواند باعث رشد شما در موقعیت فقدان یا ضرر باشد. برای مثال فرض کنید شما در مقابل یک دستگاهی قرار دارید که با فشار دادن یک دکمه، غذا به شما تحویل می‌دهد ولی موقتاً آن دکمه کار نمی‌کند اما شما دکمه را بارها فشار می‌دهید، دستگاه را می‌چرخانید یا به صفحه جلوی آن ضربه می‌زنید، با این فرض که این حرکات آنچه را که می‌خواهید برآورده کند. درواقع حرکاتی انجام می‌دهید که خودتان هم می‌دانید مفید نیستند ولی گویا قصد فریب دستگاه را دارید و بازهم تکرار می‌کنید.
در حالت دیگر فرض کنید بعد از ضربه شما به آن دکمه و عدم کارایی آن، کار خود را متوقف می‌کنید که در این حالت ذهن شما آرام خواهد شد و ممکن است افکار هوشمندانه و مفیدی ظاهر شود. این افکار ممکن است شما را ترغیب کند تا به راه‌های دیگری نیز فکر کنید؛ روش تفکر خود را به سالم‌ترین و مفیدترین روش‌ها تغییر دهید.
3- در آنچه اینجا و اکنون اهمیت دارد حضور پیدا کنید. (بودن در لحظه)
با شروع یک آسیب، توجه خود را به آنچه در لحظه حاضر مهم است هدایت کنید. اجازه دهید شایعات و نگرانی‌ها عبور کنند و در عوض تمرکز خود را گسترش دهید. به خودتان یادآور باشید که تو اینجایی، تو زنده‌ای و این لحظات زندگی توست.در شرایط فعلی و به دلیل آسیب کرونا این امر اهمیت بیشتری پیدا میکند.
4- در ارتباط خود با دیگران هوشیار باشید.
زمانی را به یادآورید که کسی چشم به چشمان شما دوخته و با واژه‌ی «عزیزم» صدایتان کرده است. در آن لحظه مغز شما با آزادسازی هورمون‌های طبیعی به آن واکنش نشان داده و لحظه خاصی را تجربه کرده‌اید. چنین لحظاتی یا شبیه آن، یادآور پیوستن اعضای جامعه به انسانیت و مهربانی است. ما به آن لحظه‌های عشق و ارتباط بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم. سر خود را تعظیم نکنید و چشمان خود را درون آسیبی که در معرض آن هستید ببندید، طوری که مثلاً مخفی کردن موضوعی باعث بهتر شدن آن خواهد شد؛ سر خود را کاملاً بالا بیاورید، چشمان خود را بازکنید و با دیگران در ارتباط باشید.
شما می‌توانید این کار را انجام دهید حتی هنگام رویارویی با مشکلات و حتی درحالی‌که فاصله مکانی وجود دارد. چشم در چشم عزیزانتان. به یاد داشته باشید، هم‌اکنون همه ما یکی هستیم.
5- بهترین خود را انتخاب کنید.
به شخصی فکر کنید که ممکن است در میان آسیب برای شما بهترین راه‌حل باشد. اگر قادر باشید هرکسی را انتخاب کنید، آن فرد چه کسی خواهد بود؟ این کار را به روشی کاملاً منطقی انجام ندهید – بگذارید احساسات شما نیز با شما صحبت کند، سپس انتخاب کنید. پس‌ازآنتخاب، به آن شخص بیشتر فکر کنید. حدس من این است که شما کسی را انتخاب کردید که آن فرد دارای ارزش‌هایی است که همواره برای شما مورد تحسین بوده است. اگر قرار بود درجات مختلف از ارزش‌ها را به قلب خود راه دهید، چه‌کاری می‌توانید انجام دهید تا با این موقعیت آسیب‌زایی که درون آن هستید متفاوت برخورد کنید؟ نامه تشکر؟ تماس تلفنی با یک دوست عزیز؟ کمک به دیگرانی که در موقعیت مشابه شما هستند؟
6- به دنبال آن بروید.
قلب شما فقط یک نقشه راه از ارزش‌ها به شما داده است. اکنون زمان آن رسیده است که آن را عملی کنید. ارزش‌ها مانند یک نیروی قوی هستند، به این معنی که آن‌ها به شما فشار می‌آورند تا بتوانید قدم به جلو حرکت کنید. تلنگری که یک آسیب به شما می‌زند نشانه‌هایی از عشق و مراقبت است. به‌جای بی‌تفاوتی، در مسیر بودن به شما کمک میکند تا با روشی بسیار سالم‌تر با دوره‌ی آسیب مقابله کنید. آن نامه را بنویسید، آن تماس را برقرار کنید یا به دیگران کمک کنید تا با موقعیت مشابه مقابله کنند. هر مقصدی که قلب شما برای شما ترسیم کرده است دنباله‌رو باشید.
و در آخر؛
همگی ما باهم مسیری را شروع کرده‌ایم که ممکن است یک سفر چندماهه در سراسر جهان باشد و خیلی از افراد به COVID-19 مبتلا شوند. این شش مهارت به شما قدرت می‌دهد تا باوجوداین بیماری همه‌گیر، برای سفر زندگی‌تان آماده‌تر باشید.نمی توان از آسیب کرونا گریخت. حتی اگر بیمار نشوید نیز از تبعات آن آسیب خواهید دید ولی این مهارتها به شما کمک میکند تا توان مقابله بیشتری داشته باشید.
منتشر شده در شماره 45 ماهنامه روانشناسی روانبنه
