کمبود LEF1 با مقاومت به درمان با لیتیوم در بیماران بایوپولار مرتبط است.
سمیه وحیدی-پژوهشگر علوم شناختی
لیتیوم قادر است تا علایم شیدایی و افسردگی را در برخی از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی (BD) کاهش دهد. بیشتر افراد به این نوع درمان پاسخ می دهند. اما تا همین اواخر به دلایلی که شناخته شده نبود برخی از افراد به این نوع درمان پاسخ نمیدادند. یک متاآنالیز در سال 2004 نشان داده بود که بیشتر از دو سوم افراد به درمان با لیتیوم پاسخ نمی دهند. البته در سالهای بعد این درصد کاهش پیدا کرد ولی در نهایت این درصد قابل توجه بود.
متاسفانه ممکن است 12 ماه از زمان شروع مصرف لیتیوم بگذرد تا یک فرد متوجه شود در کدام طبقه بندی قرار میگیرد، بعبارتی آیا جزو افراد پاسخ دهنده به هلیوم است یا خیر. برای کسانی که مقاوم به درمان با لیتیوم هستند یک سال زمان زیادی است که بتوانند بفهمند آیا به درمان پاسخ می دهند یا نه. ادامه دادن این درمان برای یکسال بدون نتیجه می تواند واکنشهای جانبی و مضر برای فرد داشته باشد.
به تازگی محققان با آزمایش روی سلولهای بنیادی توانسته اند با دقت 92 درصد واکنش پذیری افراد به لیتیوم را پیش بینی کنند.
رییس این پروژه در یک کنفرانس خبری بیان کرد که آنها کشف کردند سلولهای مغزی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بیشتر از بقیه نسبت به محرک ها حساسند. از آن زمان و با بررسی این حساسیتها، می توان با به دست آوردن الگوهای واضح تر، پیش بینی کرد که چه کسانی به لیتیوم پاسخ می دهند.
گروه پژوهشگران به ادامه بررسی های خود پرداختند تا در سال 2021 نتایج پژوهشی منتشر شد که نشان می داد کاهش فعالیت ژنی به نام LEF1، که عملکرد عصبی معمولی را مختل میکند. بعلاوه باعث تحریک پذیری بیش از حد در سلولهای مغزی می شود باعث ایجاد این مقاومت می گردد. در واقع محققان علاقه مندند که بدانند چه مکانیسم مولکولی پشت مقاومت به درمان با لیتیوم وجود دارد.و چه چیزی باعث بلوکه شدن اثربخشی لیتیوم می شود.
با درک این اتفاق، هم اکنون خط جدیدی از درمان باز شده که می توان با افزایش LEF1 و ژنهای وابسته به آن، بیماران مقاوم به لیتیوم را درمان کرد.
محققان حدس می زنند که LEF1 این پتانسیل را دارد که بعنوان نشانگر زیستی در غربالگری پاسخ دهندگان به لیتیوم استفاده شود.این روش می تواند سرعت سنجش را از یکسال به یک ماه کاهش دهد. همچنین به درمانگران کمک کند تا روش درمانی مناسب تری را برای فرد اتخاذ کنند.
گام بعدی برای محققان مشخص کردن راههایی برای فعال کردن این ژن است. به گفته آنها LEF1 در قسمتهای مختلف بدن رفتارهای مختلفی نشان می دهد. بنابراین نباید آن را در همه نواحی فعال کرد. این ژن را یا باید بصورت هدفمند فعال کرد و یا ژنهای پایین دست آن که مسوول عدم پاسخگویی به لیتیوم هستند را شناسایی و دستکاری کرد.
هرچند که تحقیقات بیشتری در این حوزه مورد نیاز است.ولی همین کشف راهگشای مسایل مهمی در درمان بیماران دوقطبی است. این مساله نشان می دهد که با تمرکز روی این حیطه می توان به داروهای جدیدی برای این بیماری دست پیدا کرد.
منبع
Renata Santos, Sara B. Linker, Shani Stern, Ana P. D. Mendes, Maxim N. Shokhirev, Galina Erikson, Lynne Randolph-Moore, Vipula Racha, Yeni Kim, John R. Kelsoe, Anne G. Bang, M. Alda, Maria C. Marchetto, Fred H. Gage. “Deficient LEF1 Expression Is Associated With Lithium Resistance and Hyperexcitability in Neurons Derived From Bipolar Disorder Patients.” Molecular Psychiatry (First published: January 04, 2020) DOI: 10.1038/s41380-020-00981-3
