چرا نارسایی لوب پیشانی در دمانس باعث تخریب خاطرات می‌شود؟ قشر پیشانی مسئول توجه انتخابی برای خلق و بازیابی خاطرات است. وقتی به یک مقطع از زندگی فکر می‌کنیم (قهوه خوردن با دوستان در هفته پیش و یا سفر آخری که به یک شهر دیدنی داشته‌اید)، ممکن است یکی از لحظات خاص آن لحظه را کاملاً تجربه کنید. مثلاً حسی که با بو کردن قهوه داشتید و یا لحظه‌ای که چشمتان به جذاب‌ترین منظره شهر از داخل تاکسی افتاد.
قابلیت سفر در زمان گذشته در ذهن یکی از قابلیت‌های بی‌نظیر مغز ماست؛ اما باید بدانیم در مغز یک انسان سالم نیز گاهی خاطره‌ها درست و واقعی نیستند. ممکن است با یادگیری برخی اطلاعات مشکل داشته باشیم، اطلاعات یا اتفاقات خاصی را فراموش کنیم و یا خاطراتی را به یاد بیاوریم که اصلاً اتفاق نیفتاده‌اند.
همه این مشکلات در حالت ابتلا به دمانس افزایش می‌یابد. در این مقاله قصد داریم به زبان ساده توضیح دهیم قشر پیشانی چگونه اطلاعات را ذخیره می‌کند و در دمانس چرا موفق به بازیابی نمی‌شود.
توجه انتخابی چگونه به تولید و بازیابی خاطرات کمک می‌کند؟
لوب پیشانی به افراد کمک می‌کند تا روی موضوعات دلخواهشان تمرکز کنند، خاطره بسازند و یا بازیابی کنند. لوب پیشانی به شما کمک می‌کند تا انتخاب کنید که به چه چیزی توجه می‌کنیم و متعاقباً چه چیزی را به خاطر می‌آورید.
تصور کنید در یک کافه نشسته‌اید و با دوستتان قهوه می‌خورید. در مورد همه‌چیزهایی که از جلوی چشمتان رد می‌شود، صداهایی که می‌شنوید، بوهای اطراف و مزه قهوه فکر کنید. به همه این‌ها جریان سیال فکرتان در آن لحظه و هیجانی که از بودن در آن مکان و با آن فرد دارید را نیز اضافه کنید.
قشر پیشانی کمک می‌کند تا بتوانید از بین همه محرک‌های اطراف، انتخاب کنید که به چه چیزی توجه می‌کنیم. مسلماً توجه شما تعیین می‌کند که چه چیزی به‌عنوان خاطره در ذهن شما ثبت شود. (به این دلیل افراد از شرایط مشابه، خاطرات متفاوت دارند)
علاوه بر این همین قشر پیشانی است که به شما کمک می‌کند در خاطراتتان جستجو کنید و خاطره موردنظرتان را پیدا کنید.
بد کارکردی لوب فرونتال
با توجه به مقدمه‌ای که گفته شد، در صورت بدکارکردی لوب فرونتال به هر دلیلی، توجه فرد مختل شده و بنابراین یادگیری و یا بازیابی اطلاعات به مشکل می‌خورد.
یکی از دلایل معمولی که باعث می‌شود افراد در به یادآوری اطلاعات مشکل داشته باشند، توجه کافی نداشتن به خاطره در زمان اتفاق افتادنش است. برای مثال فرض کنید شما در حال دیدن تلویزیون و یک مسابقه مهم هستید، کسی وارد اتاق می‌شود و با شما صحبت می‌کند. احتمالاً صحبت‌های آن شخص در حافظه شما وارد نمی‌شود چراکه مشغول توجه و تمرکز روی موضوع دیگری بوده‌اید.
توجه ناکافی توانایی فرد برای بازیابی اطلاعات را نیز کاهش می‌دهد. مثال بارز این اتفاق زمانی است که وارد یک اتاق می‌شوید و به ناگاه فراموش می‌کنیم برای انجام چه‌کاری به آنجا رفته بودید. چیزی که به‌طورمعمول رخ می‌دهد این است که:
۱-شما به سمت وسیله موردنظر حرکت می‌کنیم.
۲- در مسیر خود چیز جدیدی می‌بینید که افکار متفاوتی را در مغز شما فعال می‌کند.
۳-حواستان پرت می‌شود.
۴-تمرکز و توجهتان را از دست می‌دهید.
۵-فراموش می‌کنید برای چه به آنجا رفته بودید.
چرا نارسایی لوب پیشانی در دمانس :تا اینجا در مورد اهمیت لوب پیشانی در به خاطر سپاری و بازیابی خاطرات صحبت کردیم. مشخص‌شده که دمانس به هر دلیلی ایجاد شود، یا مستقیماً لوب پیشانی آسیب می‌بیند یا بخشی از مغز که اطلاعات را به این بخش می‌برد و یا از آن می‌آورد. چون لوب پیشانی عملکرد درستی ندارد، افراد مبتلابه دمانس حواسشان پرت می‌شود، توجه کردنشان کاهش می‌یابد و در یادآوری و به خاطر سپاری مطالب جدید به مشکل می‌خورند.
خاطرات نادرست یا تحریف‌شده در دمانس شایع هستند
عموماً انتظار داریم وقتی خاطره‌ای را بازیابی می‌کنیم درست باشد ولی مشخص‌شده است که خاطرات می‌تواند تحریف شوند، با خاطرات دیگر ترکیب شوند و یا حتی نادرست باشند.
هرچند که این اتفاقات در افراد عادی نیز رخ می‌دهد ولی شدت و میزان آن در مورد افراد مبتلابه دمانس بیشتر است. این موضوع هم یک دلیل برای تخریب لوب پیشانی در این اشخاص است چراکه لوب پیشانی که مسئول مرتب‌سازی خاطرات است و هرگونه آسیبی به آن منجر به تحریف خاطرات شود.
سجاد مهری-دانشجوی علوم شناختی مقطع دکتری
Seven steps to managing your memory: what’s normal, what’s not, and what to do about. Andrew Hudson, M.D. Available in: https://www.amazon.com/Memory-Loss-Alzheimers-Disease-Dementia/dp/0323286615/
