وقتی تکنولوژی به کمک آزارگران می آید : چندسال پیش، زمانی که در حال نوشتن پایان نامه کارشناسی ارشدم در زمینه خشونت خانگی بودم، موارد زیاد و عجیبی از خشونت را در خانواده ها می دیدم که تا ساعتها ذهنم را مشغول نگه می داشت.انواع روشهای خلاقانه و ماهرانه برای آزار دیدن و آزار کشیدن به نحوی که قربانی حتی درکی از اتفاقات اطراف پیدا نمیکرد و مثل قورباغه آرام پز زمانی متوجه می شد که آسیبهای روانی عمیق را تجربه کرده باشد.
بعنوان یک درمانگر، شناخت انواع مختلف خشونت خانگی و آگاهی کامل به روشهای مختلف آن، به شما این امکان را می دهد که خشونت را هرچه سریعتر شناسایی کرده و تا حد ممکن در توانمندسازی قربانیان تلاش کنید.
شناسایی خشونت خانگی به دلیل ماهیت بسیار پیچیده آن کاری سخت و دشوار است. به جز ضرب و شتم که آثار فیزیکی آن قابل رویت و ردیابی است، خشونتهای کلامی،عاطفی و… علاوه بر اینکه برای دیگران قابل شناخت نیستند حتی توسط خود قربانی نیز لزوما بعنوان خشونت شناخته نمی شوند.
تکنولوژی این روزها به کمک آزارگران آمده است. موبایل ها کمتر بعنوان وسایلی که به سادگی می توانند حریم شخصی قربانی را نقض کرده و دایما او را مورد خشونت روانی قرار دهند شناخته می شوند. تحقیقات در زمینه سواستفاده از تکنولوژی نشان می دهد 46 نفر از 152 نفر شرکت کننده در یک تحقیق( وودلاک، 2016) تجربه خشونت شریک زندگی از طریق موبایل، تبلت، کامپیوتر و شبکه های اجتماعی را داشته و از تاثیرات آن روی بهزیستیشان ناآگاه بودند.
قربانیان در این روابط دایما ترس از خاموش بودن تلفن همراه خود یا در دسترس نبودن آن را دارند. فرد آزارگر گاهی حتی با بهانه های محبت آمیز کنترل خود را روی قربانیان اعمال میکند. به این صورت حتی وقتی حضور فیزیکی ندارد، ترس همیشگی خشونت را با قربانی باقی میگذارد. این خشونت گاهی به حدی است که فرد شریک زندگی خود را مجبور میکند شماره همراهش را تغییر دهد، اکانتهایش را در شبکه های اجتماعی محدود میکند و یا دایما به آنها نظارت میکند.
برخی آزارگران از تکنولوژی برای تحقیر یا تمسخر قربانی استفاده میکنند.به اشتراک گذاشتن تصاویری که قربانی بخاطر آنها حس بدی پیدا میکند به همراه توضیحات تحقیر کننده یکی از انواع مدرن آزار روانی است. از طرف دیگر گاهی آزارگران تصاویری را در صفحات اجتماعی پخش میکنند که مشخصا اطلاع دارند برای شریکشان مشکل ایجاد خواهد کرد. تصور کنید خانمی که در یک اداره دولتی کار میکند و همسرش تصویر بی حجاب او را در یک عروسی در فضایی که می داند همکارانش هم حضور دارند به اشتراک میگذارد. همین امر هم یکی از مصادیق خشونت خانگی است چرا که ممکن است منجر به تعلیق وی از شغلش شده و زن را از نظر مالی تحت فشار و زیر سلطه همسرش قرار دهد.
یکی از جدیدترین روشهایی که در ژوئن 2018 در نیویورک تایمز بعنوان مصداق خشونت خانگی شناخته شد استفاده از سیستم خانه های هوشمند برای عاصی کردن شریک زندگی بود!در عصر جدید تکنولوژی یک آزارگر به سادگی میتواند از بیرون خانه و تنها با کلیک روی گوشی تلفن همراهش، دمای خانه را تغییر دهد، تلویزیون را خاموش و روشن کند، زنگ در خانه را به صدا دربیاورد و وسایل منزل را روشن و خاموش کند. آزارگر میتواند با دوربین به صورت مداوم افراد داخل خانه را کنترل کند، به صدای آنها گوش دهد و یا آنها را بترساند و شریک زندگی را کاملا مستاصل و آشفته کند.
رابطه مبتنی بر سواستفاده به داشتن قدرت در هر زمینه مربوط می شود و در نوع مدرن آن، قدرت استفاده از تکنولوژی می تواند ابزار ایجاد آزار باشد. بنابراین پیشنهاد می شود با آموزش معایب تکنولوژی در کنار مزایای آن، به افراد برای توانمند شدن در برابر آزار کمک کنیم. خشونت خانگی نه تنها افراد درگیر، بلکه نسل بعد را هم با مشکلات جدی روانشناختی درگیر میکند.
وقتی تکنولوژی به کمک آزارگران می آید : منتشر شده در شماره چهل ماهنامه روان بنه
مژگان عطار-کارشناس ارشد روانشناسی
